Wie regelmatig materialen als kalkzandsteen, beton, steen of hout verwerkt, weet dat er stof bij vrij komt. Deze stoffen zijn kankerverwekkend en brengen ernstige gezondheidsrisico’s met zich mee. Wij spraken met André Moons van TNO over hoe je deze risico’s kunt voorkomen. “Bij iedereen moet door- dringen dat je geen enkele bewerking meer in de bouw kunt doen, zonder dat je een stofzuiger of water gebruikt.’’
Grote bedreiging
TNO startte onlangs de campagne “Werkgerelateerde kanker uitbannen” om stofvrij werken onder de aandacht te brengen. Jaarlijks sterven er ruim 2500 mensen door blootstelling aan gevaarlijke stoffen tijdens het werk. In de longen veroorzaken deze stoffen een tekort aan zuurstof en kortademigheid. Doordat dit proces geleidelijk verloopt, uit het zich pas jaren later in silicose (stoflong) of longkanker. Het is door de langere tijd vaak niet direct aantoonbaar dat blootstelling aan gevaarlijke stoffen de grootste boosdoener hierin zijn, maar volgens André is dit wel het geval. “Als je heel je leven 100 keer boven de grenswaarde blootgesteld bent, dan is de kans dat je daardoor iets krijgt vrij groot.’’ Tegelijkertijd zal de AOW-leeftijd de komende jaren toenemen. André stelt dat als werk- nemers langer moeten werken, ze gezond moeten blijven. Des te meer reden om maatregelen te treffen voor een gezondere werkomgeving.
Financiële schade
Kanker brengt niet alleen gezondheidsrisico’s met zich mee, het zorgt ook voor hoge kosten. Doordat de gezondheid achteruit gaat, kan de werknemer nauwelijks meer werken of is hij genoodzaakt helemaal te stoppen. De werkgever zal dan een andere arbeidskracht moeten zoeken. Daarnaast heeft een kankerpatiënt speciale medische zorg nodig. André: “Een kankerpatiënt is aan een jaar chemo al honderdduizend euro kwijt.’’ Zowel de werkgever als de patiënt zitten met onnodig hoge kosten. “Als je al die ellende kan voorkomen, waarom zou je het dan niet doen?’’
Aanpak vanuit de bron
Volgens André moeten de bouw, de metaal- en houtindustrie meer maat- regelen nemen voor stofvrij werken. De kankerverwekkende stoffen in deze sectoren zijn: respirabel kwarts, hardhoutstof, lasrook en zeswaardig chroom. Bij handelingen zoals slijpen, boren, hakken, schuren en zagen komen hoge concentraties stof vrij, zelfs meer dan wettelijk is toegestaan.
“De blootstellingen zijn absurd hoog, levensgevaarlijk voor de mensen. Ze krijgen 1-op-1 kanker, dat kun je bijna wel zeggen’’, aldus André. Er zijn volgens TNO genoeg maatregelen om deze blootstellingen en daarmee de gevolgen terug te dringen.
Boren zonder beheersmaatregel
Overschrijdingsfactor:
10-100 maal
Afzuigring met stofzuiger
Preventiefactor (PF):
50-75 maal
Holle boor met stofzuiger
Preventiefacor (PF):
100-140 maal
Afzuigtelescoop met stofzuiger
Preventiefactor (PF):
60-200 maal
Gebruik stofvrij gereedschap
TNO heeft in de Worst Case Room verschillende situaties vergeleken. In een onbeschermde situatie van hout- bewerking lopen de concentraties stof hoog op. De maximale bloot-stelling wordt hier 10 tot 140 maal overschreden. De situatie met het stofvrije gereedschap toont dat deze overschrijding tot wel 1.400 keer kan worden verminderd. André stelt dat gereedschappen voorzien moeten zijn van een stofafzuiging. De blootstelling bij het boren wordt daarmee ruim 100 keer verminderd. Dit kan ook bij andere bewerkingen met gereedschap toegepast worden. André: ‘’Je moet gewoon streven naar nul blootstelling en dat kan nu dankzij veel goede producten die op de markt zijn gebracht.’’ Het is aan werkgevers om te investeren in deze producten en aan de werknemers om ze te gebruiken. “Als het niet wordt verkocht, staat de ontwikkeling ook stil. Laat een redelijke stofzuiger nou 300 euro kosten, dat is toch geen geld voor je gezondheid.’’ Voor sommige bewerkingen is watertoevoer noodzakelijk, maar dit is in vergelijking met stofzuigers minder effectief.
Testopstellingen van TNO
Weten, willen en kunnen
Met alleen het op de markt brengen van stofvrije gereedschappen zijn we er nog niet. Iedereen draagt zijn eigen verantwoordelijkheid voor een gezonde werkomgeving. André pleit ervoor dat de wettelijke grenswaardes die zijn vastgesteld echt te handhaven.
Dat is nu niet het geval, terwijl iedereen het wel kan weten zegt André. “Als je stof ziet vrijkomen, dan weet je eigenlijk 100% dat de grenswaarde overschreden wordt.’’ Werken in een gezonde omgeving moet daarom bij iedereen vanaf het begin centraal staan. Daar spelen volgens André vakopleidingen ook een belangrijke rol in. “Jonge mensen beginnen dan met de goede tools en worden ook in hun gezondheid op een goede manier beschermd. Ook moeten ze stofvrij werken als item inbrengen bij een VCA-certificaat.’’ Op die manier hoopt TNO iedereen bewust te maken van de nieuwe standaard van een gezonde werkomgeving.
Op www.stofvrijwerken.tno.nl staan systemen die allemaal getest zijn. Ook is hier meer informatie over stofvrij werken te vinden.
Ik vind dit artikel:
