ZZP & de Arbowet

De wettelijke kaders die voor ZZP-ers gelden zijn niet altijd helder. Regelmatig wordt gezegd dat de Arbowet niet van toepassing is voor ZZP-ers. Dit is echter niet waar.  Maar hoe zit het nu eigenlijk?

De Arbowet is er om werknemers te beschermen tegen risico’s op het werk. Het is de rol van de werkgever om ervoor zorgen dat zijn werknemers veilig en gezond kunnen werken. Een zzp-er is geen werkgever en geen werknemer. Als zzp-er ben je dus als je aan het werk bent zelf verantwoordelijk voor je eigen veiligheid en gezondheid.
Als zzp-ers en werknemers op één arbeidsplaats werken kan dit verschil echter voor problemen zorgen. Het risico is dat de eigen verantwoordelijkheid van de zzp-er als gevolg heeft dat de werkgever minder bereid is de regels voor zijn eigen werknemers na te leven. Daarnaast is het handhaven van de regels moeilijk; er moet telkens worden vastgesteld of iemand wel of niet een ‘echte’ zzp-er is en welke regelgeving dan van toepassing is. Omdat beide situaties ongewenst zijn is per 1 juli 2012 de Arbowet aangepast.

Definitie: werkgever, werknemer en ZZP-er

De Arbowet onderscheidt verschillende groepen werkenden: werkgevers, werknemers en zelfstandigen (zzp-ers). Voor de Inspectie SZW is de feitelijke situatie doorslaggevend bij het bepalen of iemand zelfstandige, werkgever of werknemer is. Het is dan mogelijk dat iemand voor de Belastingdienst als zelfstandige wordt gezien, maar door de Inspectie SZW als werknemer. Dit zijn de definities die de Inspectie van SZW gebruikt :

1. Werkgever
Een werkgever is iemand die mensen in dienst heeft, inleent of onder zijn gezag laat werken. Hij is verantwoordelijk voor de veiligheid en gezondheid van zijn werknemers. De werkgever moet onder andere zorgen voor de veiligheid van de arbeidsplaats en de deugdelijkheid van de materialen.

2. Werknemer
Volgens de Arbowet is een werknemer iemand die valt onder een van de volgende beschrijvingen:

• werkt op basis van een arbeidsovereenkomst of publiekrechtelijke aanstelling;
• door een werkgever is ingeleend (bijvoorbeeld uitzendwerk);
• werkt onder gezag.

3. Zzp-er
Een zelfstandige (zzp-er) werkt niet onder gezag. Dit betekent dat hij een zekere mate van vrijheid heeft bij het uitvoeren van de opdracht. Elementen die een rol spelen bij de beoordeling van het begrip zelfstandige voor de Arbowet zijn:

• Heeft de zelfstandige een bepaalde klus aangenomen en is hij zelf verantwoordelijk voor het
  resultaat?
• Bepaalt hij zelf hoe hij het werk uitvoert en welk materiaal hij hierbij gebruikt?

Voorbeelden

Om de hierboven genoemde begrippen te verduidelijken geven we een aantal voorbeelden:

Voorbeeld 1 – werknemer
Een bouwbedrijf is bezig met een metselklus en komt metselaars te kort. Om te helpen met de klus wordt een zzp-er als metselaar ingehuurd. Als de zzp-er er op vaste tijden moet zijn, een uitvoerder toeziet op het werk en aan de zzp-er instructies geeft hoe het werk moet worden uitgevoerd, is de zzp-er voor de Arbowet een werknemer. De zzp-er werkt dan immers ‘onder gezag’. In deze situatie is het bouwbedrijf verantwoordelijk voor veiligheid.

Voorbeeld 2 – zelfstandige
Een bouwbedrijf geeft aan de zzp-er de opdracht om een muur te metselen. Dit is aangenomen werk waarbij vooraf het resultaat en de prijs worden afgesproken. De zzp-er is vrij om binnen de eisen van de opdracht het werk uit te voeren. Daarnaast bepaalt de zzp-er zelf de tijdstippen waarop de klus uitgevoerd wordt. Ook zorgt de hij voor eigen materieel en persoonlijke beschermingsmiddelen. De zzp-er werkt niet ‘onder gezag’ en is dus voor de Arbowet een zelfstandige.

Voorbeeld 2 –  werkgever
Zzp-er 1 heeft een opdracht aangenomen om een muur te metselen. Om de opdracht op tijd af te krijgen moet er nog een metselaar bijkomen. Zzp-er 1 huurt een collega-zzp-er in. Zzp-er 1 is de inlener en bepaalt daarom de tijden, ziet toe op het werk, geeft instructies hoe het werk moet worden uitgevoerd en verstrekt het materieel. Voor de Arbowet is zzp-er 1 de werkgever en is de collega een werknemer.

Praktijkvoorbeeld

Helaas komt het in de praktijk nog wel eens voor bij het aannemen van klussen dat een zzp-er niet voldoende op de hoogte is van de risico’s van de werkzaamheden én de wetgeving. Met vervelende gevolgen.

Voorbeeld
Een vereniging van huiseigenaren van een aantal appartementen (4-hoog) wil de ramen goedkoop gewassen hebben. Bedrijf A wordt afgewezen omdat het te duur is. Dit bedrijf heeft namelijk de kosten van het inhuren van een hoogwerker doorberekend. De vereniging wil goedkoper uit zijn. Daarom wordt een zzp-er ingehuurd die goedkoper lijkt te zijn. Hij wast de ramen op een hoge ladder in plaats van een hoogwerker. De werkhoogte komt echter boven de 10 meter uit. Ten onrechte dacht de zzp-er niet gebonden te zijn aan de Arbowet en zich de kosten van een hoogwerker te kunnen besparen. Als de Inspectie SZW dit ontdekt, wordt het werk stilgelegd en krijgt de zzp-er een boete voor overtreding van de Arbowet.

bron: Altrex